Annie Ernaux, Lata, tłum. Krzysztof Jarosz, Magdalena Budzińska, Wydawnictwo Czarne 2022
Annie Ernaux to jedna z najważniejszych współczesnych francuskich pisarek. Urodziła się w 1940 roku w robotniczej dzielnicy miasteczka Yvetot w Normandii, co odcisnęło znaczące piętno na jej pisarstwie. Ernaux – podobnie jak jej krajan Didier Eribon – do wątku klasowego powracać będzie w całej swojej twórczości, także w autobiograficznych, wydanych właśnie po polsku przez Wydawnictwo Czarne Latach.
Niewielkich rozmiarów powieść jest zarówno historią pisarki, jak i całego jej pokolenia. Ernaux prowadzi bowiem czytelnika poprzez swoją młodość, biedę okresu wojny i czasu powojennego, pokazując życie w robotniczej rodzinie i – podobnie jak u wspomnianego Eribona, ale też chociażby Tove Ditlevsen – chęć wyrwania się z klasy społecznej, do której przynależy. Krokiem do tego jest edukacja i pisanie. Towarzyszymy więc narratorce w kolejnych etapach jej życia. Obserwujemy zmieniającą się sytuację polityczną Francji i świata; widzimy bogacące się społeczeństwo dobrobytu, przychodzące coraz większe wyzwolenie – polityczne, seksualne, ekonomiczne. Obserwujemy bogacenie się klasy średniej, coraz większe zadowolenie z dóbr materialnych i jakości życia. Niejako w tle wielkiej historii Ernaux snuje opowieść o emancypacji kobiet, feminizmie, prawie do świadomego macierzyństwa i erotycznego wyzwolenia.
Historia Ernaux staje się w tej pięknej prozie historią tysięcy kobiet – Francuzek, Europejek, obywatelek świata, którym przyszło dorastać w zmieniającej się rzeczywistości, które chciały i potrafiły walczyć o swoje prawa, które realizowały swoje marzenia, wybijając się na niezależność. Wielka Historia i historia jednostki splatają się tutaj nierozerwalnie, a pióro Ernaux w mistrzowski sposób łączy to, co indywidualne, prywatne z doświadczeniem zbiorowości.
