Alia Trabucco Zerán, Do czysta, tłum. Tomasz Pindel, Wydawnictwo Czarne, Warszawa 2025
Motyw pokojówki jest obecny w literaturze i kinie od lat, często ukazując napięcia społeczne, nierówności i dramaty zamknięte w czterech ścianach cudzych domów. Taki właśnie obraz ukazuje Alia Trabucco Zerán w swojej powieści Do czysta, gdzie główną bohaterką jest Estela García – trzydziestotrzylatka, która trafia do Santiago, by pracować jako pomoc domowa w zamożnym chilijskim domu. W klaustrofobicznym świecie rutyny codziennej pracy, sprzątania i opieki nad dzieckiem, Estela zaczyna dostrzegać rzeczy, które są niewidoczne dla innych.
Narracja w Do czysta jest głosem Esteli, pełnym gniewu i rozpaczy, ukazującym życie kobiety, której codzienność została podporządkowana pracy dla innych. To opowieść o klasowych podziałach, alienacji i przemocy, w której Estela, choć niewidoczna, staje się uczestnikiem brutalnego systemu społecznego. Trabucco Zerán nie tylko snuje kryminalną opowieść, ale przede wszystkim zadaje pytania o niesprawiedliwość, godność i nierówności.
Do czysta to książka, która zmusza do refleksji nad systemem, ignorującym ludzi takich jak Estela, traktując ich jako tło dla życia innych. Jej opowieść jest brutalna, pełna emocji i prawdy, która nie daje się zatuszować. Trabucco Zerán oszczędnym i intensywnym językiem stawia pytanie: czy można wyszorować świat do czysta, usuwając ślady przemocy i upokorzeń? I choć odpowiedź brzmi „nie”, Estela pozwala nam dostrzec, że te ślady istnieją, że trzeba je zobaczyć, by móc coś zmienić.
Styl pisania Trabucco Zerán jest pełen subtelnych obserwacji, a narracja prowadzi czytelnika przez zawiłe meandry wspomnień i refleksji. Książka, choć niełatwa, doskonale przetłumaczona przez Tomasza Pindela, jest pełna pasji i mocy, skłania do głębokiej refleksji nad tym, jak pochodzenie kształtuje nasze życie, tożsamość i sposób postrzegania świata.
