Tove Jansson, Kobieta, która pożyczyła wspomnienia, tłum. Justyna Czechowska, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2023
Tove Jansson specjalnie polskim czytelnikom przedstawiać nie trzeba. Któż bowiem nie zna małych trolli mieszkających w pięknej dolinie i zapadających w zimowy sen – Muminków? Coraz śmielej jednak do naszej literackiej świadomości przebija się też Tove – autorka książek „dla dorosłych”. Wielka w tym zasługa Justyny Czechowskiej, która od lat wspaniale tłumaczy i przyczynia się do wydawania opowiadań autorki Zimy w dolinie Muminków.
Tom, wydany niedawno przez Wydawnictwo Czarne, obejmuje teksty, które pierwotnie ukazały się w trzech tomach: Podróż z małym bagażem, Fair play oraz Listy od Klary, tutaj stanowią zamkniętą całość. Pięknie się uzupełniają i pokazują literackie możliwości Tove Jansson.
Najbardziej chyba poruszające są opowiadania z części Fair play, które przedstawiają bliską przyjaźń dwu artystek mieszkających w tej samej kamienicy. Dziś, po wielu latach wiemy, że Tove czerpała z własnych doświadczeń, a pod słowem „przyjaźń” skrywa się związek dwu kobiet. Sama Jansson przez lata związana była bowiem z graficzką – Tuulikki Pietilä. Której to, tak na marginesie, wiele cech charakteru zawdzięcza Too-tiki. Z dzisiejszej perspektywy pisanie o związku dwóch kobiet nikogo nie dziwi, kiedy jednak uświadomimy sobie, że opowiadania pochodzą z lat 80., zaskakuje odwaga i nowatorstwo autorki, która nie boi się głośno mówić o inności.
Swoich bohaterów Tove traktuje jednak z dużą miłością i czułością. Mimo minimalistycznych często form wnikliwie portretuje ludzi z ich dziwactwami, mądrościami, czy też bagażem doświadczeń. Przygląda się ich życiu, emocjom, radościom, by dać czytelnikowi obraz ludzi wewnętrznie wolnych i nierzadko spełnionych. Wspaniała lektura, nie tylko na zimowe dni.
